Zaliczka czy zadatek? Różnica między zadatkiem a zaliczką

Z pewnością nie raz słyszałeś zarówno o zaliczce, jak i zadatku. Oba świadczenia są powszechnie wykorzystywane w umowach w celu zabezpieczenia interesu stron. Ogólnie rzecz biorąc zarówno zaliczka, jak i zadatek polegają na tym samym. Różnice ujawniają się dopiero w momencie, gdy nie dochodzi do realizacji przedmiotu umowy.

Zastanawiasz się, czym różnią się zaliczka i zadatek? Chcesz dowiedzieć się, które z zastrzeżeń najlepiej zabezpieczy Twoje interesy? W tym wpisie wyjaśnię ci niuanse między tymi zagadnieniami.

Z pewnością nie raz słyszałeś zarówno o zaliczce, jak i zadatku. Oba świadczenia są powszechnie wykorzystywane w umowach w celu zabezpieczenia interesu stron. Ogólnie rzecz biorąc zarówno zaliczka, jak i zadatek polegają na tym samym. Różnice ujawniają się dopiero w momencie, gdy nie dochodzi do realizacji przedmiotu umowy.

Zastanawiasz się, czym różnią się zaliczka i zadatek? Chcesz dowiedzieć się, które z zastrzeżeń najlepiej zabezpieczy Twoje interesy? W tym wpisie wyjaśnię ci niuanse między tymi zagadnieniami.

 

Co to jest zaliczka?

Pojęcie zaliczki oznacza określoną kwotę pieniężną, uiszczaną przy zawieraniu umowy, na poczet przyszłego wynagrodzenia. Najprościej więc rzecz ujmując, zaliczka to forma częściowej zapłaty za przedmiot wskazany w umowie. Wobec tego, zaliczka każdorazowo podlega zwrotowi w przypadku niewykonania umowy, bez względu na okoliczności jej niewykonania oraz to z czyjej winy do tego doszło.

Przykładowo, chcemy skorzystać z usług ogrodnika, któremu zlecamy pielęgnację naszego ogródka. Ustalamy z nim, że za poprawnie wykonaną usługę należna będzie zapłata 700 zł. Przed rozpoczęciem prac ogrodnik pobiera od nas zaliczkę w wysokości 200 zł na zakup niezbędnych do pracy materiałów i narzędzi. Kwota 200 zł zostaje więc odjęta od świadczenia głównego i w momencie prawidłowego wykonania usługi ogrodnik otrzyma od nas jeszcze 500 zł. Jeżeli ogrodnik wycofa się z umowy lub wykona usługę pozostawiającą wiele do życzenia, będzie wówczas zobowiązany do zwrotu wpłaconej przez nas zaliczki. Zaliczka staje się wtedy świadczeniem nienależytym, ponieważ nie osiągnięto celu w jakim została uiszczona.

Oprócz konieczności poniesienia wydatków niezbędnych do wykonania usługi zaliczka może również posłużyć, jako zabezpieczenie umowy lub realizacji usługi.

Wskutek tego, że zaliczka nie jest uregulowana przepisami prawa, forma jej zapłaty oraz wysokość może być dowolnie ustalana przez strony zawierające umowę.

Przeczytaj także: Umowa przedwstępna – czym jest i co powinna zawierać

 

Co to jest zadatek?

Zadatek podobnie, jak zaliczka stanowi określoną sumę pieniężną wpłacaną przy zawieraniu umowy i podlega zaliczeniu na poczet przyszłego wynagrodzenia jeżeli umowa nie zostanie wykonana. Zadatek ma na celu ochronę wszystkich stron zawieranej umowy.

Zadatek jest uregulowany w kodeksie cywilnym (art. 394 k.c.), co za tym idzie, niesie na sobą konkretne konsekwencje prawne.

Różnice między zadatkiem, a zaliczką ujawniają się właściwie dopiero w chwili, gdy umowa zostaje zerwana. Zadatek ma funkcję represyjną, co oznacza, że ta strona umowy, która nie wypełni terminowo swojego zobowiązania poniesie stratę finansową. Ten zabieg ma na celu stanowić dodatkową motywację dla obu stron do wykonania wskazanych w umowie czynności.

Wyobraźmy sobie, że znajdujemy wymarzone mieszkanie, ale nie posiadamy środków potrzebnych do jego zakupu, ubiegamy się w banku o kredyt hipoteczny i decydujemy się na zawarcie umowy przedwstępnej sprzedaży nieruchomości. Sprzedający otrzymuje od nas zadatek w kwocie 50 000 zł. Niestety, z winy sprzedającego nie dochodzi do podpisania umowy przyrzeczonej w ustalonym przez strony terminie. Możemy wtedy odstąpić od umowy, powołać się na represyjną funkcję zadatku i zażądać od sprzedającego sumy dwukrotnie wyższej niż wpłacony przez nas zadatek, czyli w tym przypadku 100 000 zł. A co, jeśli do terminowego zawarcia umowy przyrzeczonej nie dojdzie z naszej winy? Sprzedający ma wówczas prawo odstąpić od umowy i zachować otrzymany od nas zadatek w pełnej kwocie.

Jeżeli dojdzie do rozwiązania umowy lub niewykonanie umowy nastąpi z przyczyn, za które nie ponosi odpowiedzialności żadna ze stron lub odpowiedzialność ponoszą obie strony, zadatek powinien zostać zwrócony.

Przepisy prawa określające formę zapłaty zadatku wskazują na to, że może on zostać wręczony w gotówce lub przekazany na rachunek bankowy. Zabezpieczeniem umowy mogą być również rzeczy zamienne. Wysokość zadatku nie jest określona ustawowo, ale zwyczajowo stanowi 10% ceny całościowej.